Burgerinitiatief Behoud Binnenhof 2012
Als wij de definitie zoeken van de term “Binnenhof”vinden we in vrijwel alle encyclopedische vertalingen: “Binnenkoer en Binnenplaats”. Een besloten gedeelte van een stad zoals er in Nederland vele te vinden zijn vooral van historische oorsprong. Diverse definities van de term historisch zijn: “te maken hebben met het verleden”, “geschiedkundig” en “werkelijk gebeurd”. Zo vinden wij ook in het stadje Grave een eigen Binnenhof met een heus historisch verleden waarvan de sporen nog duidelijk zichtbaar zijn en voor zover deze uitgewist zijn, is een poging gedaan een symbolisch teken te geven. In het Binnenhof van Grave is dat onder meer te zien in de muur rond het Binnenhof.
Inleiding:
De bouw van het “Hart van Grave”vordert gestaag. Maar het werkelijke hart van Grave is meer dan een bouwwerk alleen. Er is veel meer nodig om het centrum van onze gemeente tot leven te wekken. Verkeersafwikkeling, inrichting van de openbare ruimte rondom het complex, de uiteindelijke plaats van de weekmarkt, de functies van het historische stadhuis en de architectonisch oerlelijke toren van het Carillon.
Zoals de toren van het Carillon (nota bene in het nieuwe Hart van Grave) te maken heeft met ons verleden, zo zal men er niet omheen kunnen dat het Binnenhof een minstens grotere historische waarde heeft voor de stad Grave. Het Binnenhof, het hart van de zaak.
Aanleiding:
Aanleiding voor dit Burgerinitiatief waren geruchten en vragen onder de bevolking van de stad, die vooral bewust werden opgeroepen door een kleine groep aanstaande bewoners van het nieuwe Hart van Grave. Ten eerste werd onrust/onduidelijkheid gezaaid over de bestemming van het Binnenhof. Ten tweede werd dit op een wijze gedaan alsof het slopen van het Binnenhof reeds een doctrine was. Ten derde werd de Wijkraad op dezelfde wijze benaderd. Echter werd het Bestuur van de Wijkraad Binnenstad duidelijk na korte tijd, dat er overwegend een geheel andere mening heerste. De Wijkraad Binnenstad besloot hierop het initiatief te nemen tot een onderzoek onder de bewoners van de hele stad Grave. Zoveel mogelijk inwoners werd om hun mening gevraagd en uit dat onderzoek kwam naar voren dat er overwegend twee meningen heersen:
- Een zeer ruime meerderheid van de stemmen; 83,9% en 204 stemmen, is vóór het behoud van het Binnenhof in de huidige architectonische staat met handhaving van de hoogte van de muur en behoud van de huidige Kastanjebomen.
- Een minderheid van de stemmen: 16,1% en 39 stemmen is voor verwijderen/vervangen van de bomen en verwijderen of op zithoogte maken van de muur.
- Een andere groep ondervraagden heeft geen mening of diverse afwijkende ideeën over de inrichting, zoals slechts 1 boom verwijderen, een stukje van de muur verlagen etc.en stelde verder geen prijs op specifieke verwoording van hun idee in dit burgerinitiatief.
Dit Burgerinitiatief vraagt de Gemeenteraadsleden om voorstel A: Behoud (en waar nodig restauratie) van het Binnenhof in de huidige architectonische staat met handhaving van de hoogte van de muur en behoud van de huidige Kastanjebomen aan te nemen en te volgen.
Motivering
Alhoewel men het behoud van de bomen en de muur niet los van elkaar zou moeten zien, is het duidelijker om deze twee punten afzonderlijk te behandelen in eerste aanleg.
A.Behoud van de Kastanjebomen
De laatste aanpassing/renovatie van het huidige Buitenhof dateert van ongeveer 1969.
Daar zijn toen 7 Kastanjebomen geplant en werd de huidige muur geplaatst. Hoe oud de bomen ten tijde van de planting waren is nog niet helemaal bekend. Uitgaande van de criteria zoals die o.a. genoemd worden op 19 januari 2012 in project ‘Inventarisatie waardevolle bomen’ (proj.nr.121896), verzoeken wij u het volgende in overweging te nemen;
Basiseisen:
- a. Leeftijd;
- · Het is niet geheel duidelijk of de 7 Kastanjebomen voldoen aan de eis van 50 jaar.
Gaan we uit van een leeftijd van 3 jaar ten tijde van de planting dan is de gemiddelde leeftijd 46 jaar.
Ten aanzien van de leeftijdseis verwijzen wij naar de uitzonderingspunten genoemd onder punt 2.
- b. Conditie;
- · De conditie van de bomen is normaal. De omtrek van de 7 Kastanjebomen varieert van 1.50 tot 2.10 meter.
Specifieke kenmerken:
- a. Bijzondere natuur- en milieuwaarde;
- · Deze volwassen Kastanjes nemen veel water op en houden de waterstand op peil zodanig dat de oude huizen niet nog meer vocht te verduren krijgen. Door de verhoging van de waterstand van de Maas is dit nu extra actueel voor de oude monumentale panden. Kappen zou de wateroverlast voor de omliggende oude huizen problematisch kunnen gaan maken.
- · De Kastanjes zijn de “longen”van de Binnenstad en zorgen voor de broodnodige zuurstof- en groenvoorziening voor bewoners, bezoekers maar ook diersoorten zoals vogels. Wetenschappelijk onderzoek heeft reeds lang geleden al uitgewezen dat groen in de steden een belangrijke voorwaarde is voor een evenwichtig leefklimaat.
- · De oude Kastanjebomen trekken veel nestvogels aan en bieden een plek aan de meest uiteenlopende soorten waaronder de huismus, tot voor kort nog op de Rode Lijst genoemd.
- b. Bijzonder stads- en landschapsschoon en beeldbepalende waarde;
- · De bomen zijn duidelijk beeldbepalend en drukken een stempel op de kwaliteit van de openbare ruimte rond het Hart van Grave en het Binnenhof. Voor de architectonische functie verwijzen wij naar de opmerkingen van de architect van het Hart voor Grave in zijn Ontwerp-projectbesluit Hart van Grave op blz. 21: “Het Binnenhof vormt ook een onderdeel van het plangebied en bezit met zijn mooie bomen en pittoreske gevels specifieke kwaliteiten”. Einde citaat. De bomen zijn duidelijk zichtbaar vanuit de openbare ruimte.
· Echter niet voor de bewoners van het Hart van Grave, uitgaande van de zichtbaarheidsgrens van 60% vanuit de woonruimte. Deze grens is één van de eisen voor een legitieme kap en hieraan wordt voor bewoners van Hart van Grave niet voldaan.
- · Er is een belang op wijk- en stadsniveau; Deze groep Kastanjes is zeer herkenbaar voor onze eigen bewoners van de binnenstad maar ook voor bezoekers, een belangrijk oriëntatie- en herkenningspunt en geeft een soepele overgang van het nieuwe Hart van Grave naar het oude gedeelte van de binnenstad.
- c. Bijzondere cultuurhistorische waarde;
- · De Kastanjebomen zijn een zeer duidelijk onderdeel van de gehele historische setting van het Binnenhof; het gehele cluster Kastanjebomen draagt zeer sterk bij en benadrukt het monumentale karakter van de openbare ruimte. De gehele compositie van de oude gevels en de bomen draagt op hoge mate bij aan het historische karakter van deze plek in de binnenstad van Grave. Het is een gebied waar niet gekapt moet worden indien niet strikt noodzakelijk.
- d. Bijzondere waarde voor recreatie en leefbaarheid;
Dit unieke plekje maakt voor bewoners en bezoekers een duidelijk voelbare sfeer van vroeger mogelijk. ’s Zomers en ’s winters is het Binnenhof een geliefd fotomoment voor toeristen. En toeristen zijn belangrijk voor Grave!
Het gebied van, en direct rond het Binnenhof in Grave vormt/vertegenwoordigt een ruimtelijke eenheid met een zeer hoge waarde op het gebied van natuurwaarden, beeldkwaliteit, cultuurhistorische en recreatieve waarden. Wij lezen dit tevens in de projectplannen van de architect van het Hart van Grave (zie onder punt 2.b.).
Belangrijk; Op dit moment lijkt het optisch alsof de wortels van de bomen de bestrating omhoog duwen. Maar de wortels zijn voor een groot deel zichtbaar geworden door verzakking van de grond. Dit is eenvoudig te verhelpen door een deskundige de wortels te laten snoeien en de grond direct tegen de afscheidingsmuur aan op te hogen tot het niveau van de gevels van de panden. Er bestaat en zeer fors hoogteverschil tussen de grond aan de achterzijde van de gevels van de panden en de grond tegen de muur.
Bijlage Foto’s van de bomen. (van links naar rechts op de foto’s)
1. Omtrek 2.10 m. (hoek Scheerstraat)
- Omtrek 1.60 m
- Omtrek 1.65 m.
- Omtrek 1.60 m.
- Omtrek 1.55 m.
- Omtrek 1.53 m.
- Omtrek 1.50 m.
B. Behoud van de muur
Kloppend hart
Onverwacht veel inwoners van de stad Grave maken zich zorgen om een verlies van het intieme karakter van deze bijzondere plaats; Het Binnenhof. Dit stukje Grave wordt als uniek ervaren, omdat juist de bomen en de muur een prachtige afscheiding vormen tussen de antieke stad en het nieuwe Hart van Grave.
Weliswaar is een poging gedaan om het nieuwe Hart van Grave architectonisch te laten passen in de oude binnenstad, maar men kan er niet omheen dat het echte hart van Grave toch op andere plekken klopt en het nieuwe Hart van Grave nooit kan wedijveren met de historische panden.
Geschiedenis
Het Patronaat (Parochieel gemeenschapshuis)
Tijdens de oorlogsjaren diende het Patronaat o.a. als bioscoop. Ook als “instuif”voor de jeugd. Dat laatste was geen succes, de zaken liepen uit de hand en de bestemming werd bibliotheek, oefenplaats voor de Harmonie, EHBO-lessen etc. etc.
Tegen de jaren 60 ontstonden de geruchten dat het Patronaat afgebroken zou worden en alle activiteiten werden verplaatst. Op een kwade avond –wat er precies is gebeurd weet niemand-, brandde het gebouw af. De restanten werden afgebroken en zo is het huidige Binnenhof ontstaan. Niets nieuws onder de zon. Ook nu werden geruchten rondgestuurd met een dreiging tot afbraak van de muur.
Toerisme
Veel toeristen lopen er rond, maken foto’s, zien een historisch stukje Grave. Toeristen zijn belangrijk voor Grave, ze verlevendigen het straatbeeld en zijn van belang voor de horeca en ondernemers. De muur -inmiddels 40 jaar oud-, met daarin aangegeven waar voorheen de oude huisjes van de Scheerestraat stonden (destijds is hier bewust voor gekozen om een stukje geschiedenis weer te geven), zorgt ervoor dat het Binnenhof de uitstraling en de gezelligheid van een historisch hofje heeft.
Eigenheid
Maar ook de eigen burgers van Grave waarderen de muur hoog. De oudste inwoners van Grave herinneren zich nog de tijd dat de familie De Greeff een slagerij had met als achteruitgang de hoek Scheerestraat/Klinkerstraat.
Door de oude muur in stand te houden wordt er een natuurlijke overgang gecreëerd van het historische gedeelte naar het nieuwe gedeelte (Hart van Grave).
Geschiedenis
Op het moment van gereedkomen van het gemeentehuis aan het Hofplein, was de bestemming van de panden aan het Binnenhof achterbebouwing van de panden aan de Rogstraat. Het geheel zag er niet uit en om die reden is de muur aan de Scheerestraat gebouwd.
In de muur zijn de kadasterlijnen van de vroegere panden herkenbaar. Jaren later heeft de gemeente de bestemming van de panden Binnenhof gewijzigd in een woonbestemming en zijn de panden gerestaureerd en zijn de achtergevels van de Rogstraat keurige voorgevels geworden.
Nadelen verlagen
De muur verlagen naar zithoogte zou een ware ramp zijn voor de grootste groep Gravenaren.
Een groot nadeel zou kunnen worden dat: -het een plek gaat worden voor hangjongeren,
– toeristen veel afval gaan achterlaten,
– de geparkeerde auto’s zichtbaarder worden,
– de geluiddempende functie vervalt.
Beeldbepalend
Ook tijdens het Wijkbezoek van het College op 19 april 2012 werd letterlijk “stilgestaan”bij zoveel moois: Het Binnenhof. De wethouder meende dat wellicht gedeelten van de bestrating wat opgeknapt moet worden, en dat mogelijk zelfs sommige stukjes bestrating rond de bomen bewaard moeten blijven in de huidige staat omdat het een natuurlijk proces is en ….beeldbepalend. Ter plekke is toen overlegd of de Wijkraad Binnenstad een bijeenkomst voor de Gravenaren zou organiseren met als thema “de toekomst van het Binnenhof” of een onderzoek zou doen. Het is het laatste geworden en men kan absoluut niet om de verpletterende uitkomst heen. Een zeer representatief gedeelte van de Gravenaren wil het Binnenhof houden zoals het is en deze mening is volledig ingebed.
Tijdens de Wijkbijeenkomst later die dag herhaalde de wethouder zijn statement van eerder die dag.
Kosten
Als kostenpost zou het weghalen en/of verlagen van de muur flink in de papieren gaan lopen.
Veel méér dan bij een eenvoudige restauratie van de muur en stukjes bestrating.
De Wijkraad is dan ook van mening dat de muur hier en daar restaureren, de verzakte grond bij de muur wat op te hogen (dit heeft als voordeel dat wortels aan het zicht worden onttrokken), op slechts een paar plaatsen de wortels van de bomen door een professional te laten wegsnijden een enorme besparing zou zijn in tegenstelling tot een volledige verandering/sloop.
En niet te vergeten, als gunstige factor; in de zin van de wens van de burgers van Grave kan men stellen.
De Wijkraad is graag bereid om in samenwerking met enkele burgers, sponsoren te zoeken die eventueel restauratiewerkzaamheden onder supervisie van de gemeente willen uitvoeren.
Conclusie
Het blijkt dat zowel burgers uit de binnenstad, als burgers uit de buitenwijken van de stad, veel waarde hechten aan het behoud van het Binnenhof. Ook blijkt overduidelijk, dat niemand aanstoot neemt tot op heden aan de –naar de mening van sommigen- enigszins behoeftige staat van het Binnenhof.
Aan de hand van de handtekeningenlijsten kan men vaststellen dat zowel jong als oud vóór het behoud is en bewoners die zowel lang als kort in Grave wonen. Zeer opvallend is dat slechts een kleine minderheid –overwegend nieuwe/aanstaande bewoners van Hart van Grave- de muur gesloopt wil zien en de bomen vervangen of gekapt.
Opvallend is ook, dat deze kleine groep bewoners van Hart van Grave de hele discussie heeft aangezwengeld waar de rest van Grave beslist niet op zat te wachten.
De Wijkraad verzoekt;
De Wijkraad –vertegenwoordigd in deze door ondergetekende H. Kruizinga- verwoordt de mening van het grootste deel van de ondervraagden. De raad kan naar mening van de wijkraad de wens van het overgrote deel van de ondervraagden niet in de wind te slaan, dit zou een muur van onbegrip oproepen.
Het Bestuur van de Stichting Wijkraad Binnenstad Grave is in meerderheid vóór het initiatief van de grootste groep ondervraagden om de muur en de Kastanjebomen te behouden voor het Binnenhof.
De Stichting Wijkraad Binnenstad Grave –vertegenwoordigd door H. Kruizinga-,verzoekt de Gemeenteraad derhalve dringend, om een afbraak/verlaging van de muur en de verwijdering/vervanging van de Kastanjebomen van het unieke Binnenhof niet goed te keuren.
De Stichting Wijkraad Binnenstad Grave verzoekt de Gemeenteraad tevens, om bij een eventuele goedkeuring van een mogelijk toekomstige restauratie de huidige architectonische constellatie zoveel mogelijk te eerbiedigen.
Tot slot; De historie heeft ons geleerd dat bij allerlei gelegenheden muren zijn opgetrokken of geslecht en dat dit heftige emoties met zich heeft gebracht. Het huidige Binnenhof met de prachtige geveltjes, de muur en de Kastanjes is een onlosmakelijk en betekenisvol onderdeel van de ziel van de stad Grave.
Het geheel is méér dan slechts de som der delen.
Grave, oktober 2012
H. Kruizinga, voorzitter
Stichting Wijkraad Binnenstad Grave
